Hoe ver gaat de historie van de Amsterdamse houtbouw terug?

Al in de elfde eeuw was het in deze contreien gebruikelijk om vrijstaande boerderijen te bouwen met een houtskelet. Daarop lag een rieten dak en de muren waren van houten vlechtwerk met stro, turf en leem ertussen, een soort van vakwerkhuizen. In de dertiende eeuw, toen de stad Amsterdam ontstond, was hout het belangrijkste bouwmateriaal voor alles in de stad: steigers, pallisades en zelfs stadspoorten. Iets later begon men de wanden van huizen ook met hout te bekleden. Toen is de ware houtbouw ontstaan. Maar ook werd er steeds vaker baksteen gebruikt, met name voor funderingen en schoorstenen.

In de zestiende eeuw kregen huizen meerdere verdiepingen en kwamen er rond het houtskelet muren van baksteen. Binnen de stadsmuren van Amsterdam werd sinds de zeventiende eeuw minder in houtbouw gebouwd. Zelfs de houtskeletten verdwenen. Wel waren vloeren, kozijnen en deuren nog vaak van hout. Buiten de stadsmuren van Amsterdam bleef men aanvankelijk nog lang vakwerkhuizen bouwen, maar vanaf de zestiende eeuw werd ook daar steeds meer houtbouw gerealiseerd. Dit had onder meer te maken met de relatieve lichtheid van het materiaal; met houtbouw voorkwam je verzakkingen. Direct buiten de stadsmuren van Amsterdam en Weesp was het zelfs verboden om in steen te bouwen, omdat een eventuele aanvaller hier gebruik van zou kunnen maken om zich te verschuilen en een kanon neer te kunnen zetten. Houtbouw was dus lang vanzelfsprekend buiten de stadsmuren.

Het benodigde hout voor houtskeletten kwam aanvankelijk uit de omgeving van Amsterdam en daarna van steeds verder weg. Vanaf de vijftiende eeuw werd er gezaagd hout (balken en planken) uit Scandinavië en het Oostzeegebied geïmporteerd. Vanaf de zeventiende eeuw zaagden windmolens hier ter plekke het benodigde hout. Met dit gezaagde hout ontstond de bekende Noord-Hollandse houtbouw: met houtskelet en houten wanden. Die zie je overigens niet alleen in Amsterdam, maar natuurlijk ook in de Zaanstreek en op allerlei andere plaatsen in deze provincie, zoals in Aalsmeer, Broek in Waterland, Den Burg (op Texel), Diemen, Edam, Hoofddorp, Hoogwoud, Ilpendam, Jisp, Landsmeer, Marken, Midden-Beemster, Uitdam, Volendam, Watergang, Wijdenes, Wognum en Zuiderwoude.